การเก็บรักษาน้ำยางสดเพื่อทำน้ำยางข้น
น้ำยางสดที่ใช้เป็นวัตถุดิบในการแปรรูปเป็นน้ำยางข้น เป็นของเหลวที่เสียสภาพได้ง่าย และเมื่อเสียสภาพแล้วจะไม่สามารถทำให้คืนกลับมาเป็นน้ำยางได้อีก สาเหตุที่ทำให้น้ำยางสดเสียสภาพนั้น โดยทั่วไปเกิดขึ้นได้จาก
- ระหว่างเก็บรวบรวมน้ำยาง ขาดความระมัดระวังเรื่องความสะอาด ทำให้มีแบคทีเรียเข้าไปเจริญเติบโตในน้ำยางได้
- เสียสภาพจากสารเคมี เนื่องจากการใช้ผิดประเภท หรือใช้ในปริมาณที่ไม่ถูกต้อง
- เสียสภาพทางกล เนื่องจากการขนย้าย หรือถ่ายเทน้ำยาง
ปัจจุบันน้ำยางสดที่ถูกเก็บจากต้นยางจะถูกเก็บรวบรวมเป็นลำดับขั้น เริ่มต้นจากชาวสวนยาง ผ่านกลุ่มเกษตรกร , สหกรณ์ หรือบ่อรับซื้อน้ำยางรายย่อย หลังจากนั้นอาจส่งเข้าโรงงานน้ำยางข้นโดยตรง หรือส่งต่อให้พ่อค้าคนกลางรายใหญ่รวบรวมส่งเข้าโรงงานต่อไป การรวบรวมน้ำยางสดจากจุดเริ่มต้นจนถึงโรงงานต้องใช้เวลาไม่น้อยกว่า 6 ชั่วโมง จึงจำเป็นต้องมีวิธีการเก็บรวบรวมน้ำยางที่ดี และการใช้สารเคมีในการรักษาสภาพที่ถูกต้อง
ข้อควรปฎิบัติในการเก็บรักษาน้ำยางสด
- ภาชนะต่าง ๆ ที่ใช้บรรจุน้ำยาง หรือใช้งานที่สัมผัสกับน้ำยาง เช่น แกลลอน , ถังรับน้ำยาง , สายยาง , ปั๊มน้ำยาง ต้องทำความสะอาดอย่างสม่ำเสมอ
- การรับน้ำยางเข้าสู่บ่อ ต้องระวังสิ่งปนเปื้อนอื่น ๆ ที่ติดมากับน้ำยาง เช่น ใบไม้ , เศษไม้ , ก้อนยางที่เสียสภาพ จึงควรมีการกรองก่อนจะรับน้ำยางเข้า
- การขนย้าย ถ่ายเทน้ำยาง ควรหลีกเลี่ยงการใช้ปั๊ม ถ้าหลีกเลี่ยงไม่ได้ควรเลือกใช้ปั๊มที่ไม่ทำให้น้ำยางเสียสภาพได้ง่าย
- การขนถ่ายน้ำยางสดจากจุดรวบรวมไปยังปลายทางควรใช้ระยะเวลาสั้น ๆ
- การใช้สารเคมีเพื่อรักษาสภาพน้ำยาง ควรทำให้เร็วที่สุด การปล่อยให้แบคทีเรียเจริญเติบโตก่อนแล้วจึงใช้ จะทำให้ประสิทธิภาพในการยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรียลดลง
- ในระหว่างการรวบรวมน้ำยาง และขนถ่ายน้ำยาง ต้องระวังป้องกันสิ่งปนเปื้อนต่าง ๆ
- การใช้สารเคมีในการรักษาสภาพที่ถูกต้อง ที่ใช้อยู่แพร่หลายในปัจจุบัน มีอยู่ 2 รูปแบบ คือ
- การใช้แอมโมเนีย ในน้ำยางสดควรใช้แอมโมเนียปริมาณ 0.35 – 0.50 % การใช้แอมโมเนียที่มากกว่า 0.35 % จะมีประสิทธิภาพยับยั้งการเจริญเติบโตของแบคทีเรีย จึงทำให้ค่า VFA. ซึ่งเกิดขึ้นจากการหาค่ากรดที่ระเหยง่ายจากแบคทีเรียที่ย่อยสลายสารอาหารใน น้ำยางมีค่าต่ำ นอกจากนี้แอมโมเนียยังทำให้ค่า pH ของน้ำยางเพิ่มขึ้น ซึ่งส่งผลให้ความเสถียรของน้ำยางเพิ่มขึ้น
- การใช้แอมโมเนียร่วมกับสารตัวอื่น ๆ โดยทั่วไปใช้ซิงค์ออกไซด์ ( ZnO ) กับ เตตระเมทธิลไทยูแรมไดซัลไฟด์ ( TMTD )รวมกันในอัตราส่วน 1 : 1 เรียกกันว่า “ ยาสุกขาว “ หรือ “ TZ “ ใช้ร่วมกับแอมโมเนีย เป็น
แอมโมเนีย + ซิงค์ออกไซด์ ( ZnO ) + เตตระเมทธิลไทยูแรมไดซัลไฟต์ ( TMTD )